The story of a Jewish businessman named Leyzer De-Leone, who
became, on account of his beautiful daughter, the favorite of Tsar Alexander I;
and because of that same daughter, came to misfortune.
Er nehmt unter makhmes (on account of) zwéi sibos (reasons): erstens will die
regierung vun séi potur (rid) weren
un nischt âb gern die podraden versteher vun’m schwarze-me’ahdige (Black Hundreds) adel.
Zwéitens is der eysak (business) vun’m podratchik verbunden mit hinter-tür
kricherei un khabar, un der junger dor
(generation) vun dem Jüdischen g’virischen
klass seinen alle gestudierte junge leut. Die ambitzieh erlaubt séi nischt zu
derniederigken sich zulieb parnosseh (livelihood),
wie séiere tatehs tuen, un séi kleiben besser aus an intelligente professieh
vun doktor, ingenier, jurist, wâs trâgt weniger profit, is âber a sakh (measure) mehr ângenehm.
Der podratchik geht also arâb
vun der szene in’m Jüdischen ekonomischen leben. Ich glaub âber, as wenig vun
die leser is bakannt, wâs far a role er hât gespielt in Põlischen ghetto. Es is
n genug zu sâgen, as noch éider a ghetto is gewe’en, is er, der podratchik,
schõn gekummen. Dâs ruv (majority)
nischt alléin gekummen, nor eingeladen vun’m Põlischen poretz (nobleman). Er is oft gewe’en der pionär, der vargeher, der
erster enwanderer vun jeder Jüdischer yishuv
(settlement). Gekummen is er als “Hõf-Jüd”; nâch ihm, später, hat sich gezõgen in
Põlen sein mishpokhah (family), oder
mitglieder vun sein früherdiger gemeinde. Wârum amâl hâben Jüden gelebt in eng
geschlossene gemeinden, wâs seinen, dâs ruv,
auch gewe’en verknippelt zwischen sich in keruvah-schaft (relationship) oder mekhutan-schaft (relationship by marriage).
Der Jüdischer podratchik is
gewe’en amâl gerechent far dem gröss’sten Jüdischen g’vir. Er is auch gewe’en, in nõt, der shtadlan (representative), der verteidiger vun’m Volk. Vun der
anderer seit is sein luxus-leben gewe’en, nischt selten, die ursach vun
blut-bilbulim un ander tzuros
(troubles) auf Jüden.
To Be Continued…
No comments:
Post a Comment