Doktor Khazanovitch, vun Byalistok, is a tief interessanter
typ. Khotch er hât gelebt jâhren-lang in Byalistok, kimat (almost) nischt araus-fâhrendig vun stâdt, is sein nâmen
bekannt alle Russiche
Yidden.
Bekannt is Doktor Khazanovitch mit sein Jüdischer Bibliothek
in Yerushalayim. Er is a héisser Zionist, vun die erste “Khovevei Zion”. Nur mit sein tätigkeit is er nischt gleich zu
andere. Er hât sich aus-geklieben a winkel, sein winkel, in welchen er hât
ge-arbet zehndlige jâhren, kimat
éiner alléin.
Doktor Khazanovitch hât sich gestellt die aufgabe zu
schaffen in Palestina a grõsse bibliothek. Die bibliothek soll dienen als quall
far Jüdische wissenschaft, historie, kultur. Alles wâs belangt zu Jüdischer
wissenschaft, zum Jüdischen leben amâl un itzt: wâs es is nur wen es is
geschrieben geworen Jüdisches auf jeder sprach, soll sich gefinnen in ot der
bibliothek.
Es is nischto kéin éin Zionist, vun die alte, tzi vun die
neue, wâs soll nischt sympatisieren stark mit Doktor Khazanovitches idée. Ekhad
Ha-Am, der bewusster “leader” vun die kulturelle Zionisten, will, as Palestina
soll sein der kultureller zenter vun dem Jüdischer Volk. Doktor Khazanovitch
hât gewollt, as sein bibliothek soll sein der zenter vun ot dem zenter.
In Khazanovitche’s bibliothek, welche gefinnt sich in
Yerushalayim, is itzt dâ höcher wie zwanzig tausend bänd. Far a Judischer
bibliothek is dâs a grõsse cypher. Wen Carnegie will gründen a bibliothek, wert
bei ihm aselche beschaffen in éin tâg. Âber Doktor Khazanovitch is nischt
Carnegie. Ihm hât bilden asa bibliiothek gekost zwanzig jâhr leben.
Ot dâs is Doktor Khazanovitches ideal, der ideal bun sein
leben. Sein ganze freie zeit, jeden âbgesparten rubel vun sein verdienst, hât
er aweg-gegeben ot der ideal. Er flegt kaufen bicher alléin, un aus-betlen bei
wemen er hât gekonnt, un flegt transportieren die bücher in sein bibliothek, in
Yerushalayim.
Die bibliothek in Yerushalayim besteht vun a pâar ârime
zimmern. Dâs is die nedovah
(donation) vun die “Bnei Bris”. Die Zionisten giben eppis a kléinigkeit zu
steuer auf aus-zu-halten die bibliothek. Nur weiter dervun geht séier
interessieren sich nischt.
Doktor Khazanovitch is böes geween auf die Zionisten derfar.
Besonders auf die kulturelle Zionisten, far wemes idée Doktor Khazanovitche’s
unter-nehmung is a fundament. Die Zionisten bestehen aphilu (even) vun verschiedene fraktzies, nischt blõs die “kulturelle”.
Nor wâs far a richtung un program die oder jene Zionistische fraktzie soll
nischt hâben - die kulturelle arbeit in Palestina hât bei allemen a wichtige
badeutung. Aphilu Zionist-Anarchisten.
Aphilu kegner vun Zionism gefinnen,
as a khutz (other than) alle
Zionistische strebungen, is kulturelle aret in Eretz Yisroel, überhaupt in
Yerushalayim - der dâsiger nest vun finsternis, âberglaugen un “khalukah” – schõn selbst far sich sehr a
wichtige sach.
A khutz die
Zionisten sennen vorhan zehndlige alte un neue khevros (fraternal organizations), in Europa, in Amerika, in der
ganzer wellt, wâs séier spezielle tätigkeit, oder a téil dervun, is far
Palestina. Der “Alliance”, YK”O, die Bnai Brith, Berliner “Ezra” – dâs sennen
reiche khevros, wâs tuen a sakh (great deal) um zu verspréiten
bildung zwischen die Palestiner Yidden. Nor kéiner vun séi – auser die “Bnei
Bris” – kümmert sich kimat nischt
wegen Doktor Khazanovitches bibliothek. Dr. Khazanovitch hât gehat a grund zu
sein b’roygez (irritation).
Wollt Dr. Khazanovitch gekonnt schreien, reklamieren sich,
lyarmen, wie dâs ruv (majority)
heuntige klal-tuer (communal
activists) tuhen, wollt er schõn lang gehat dergericht sein zweck un mit ihm
wollten klingen die blätter. Nur Dr. Khazanovitch is b’teyva (by nature) a stiller mensch, mit a höchst delikate neshomah. Er hât nischt gekonnt
vertrâgen kéin tummel, kéin reklame, kéin gayvah
(pride), kéin offenem oder vermaskierten lügen. Er hât ge-arbet anivos-dige (modestly) in sein winkel, in
sein ideal, welchen er hât sich gestellt als lebens-aufgabe. Er hât ge-arbet,
wie a milb, fleissig, in der still, kleibendig a buch zu a buch,
transportierendig a kasten noch a kasten, un er is geween glücklich mit dem
gedank, as dorten wachst doch sein arbet un wenn es is wet séi brengen frucht.
To Be Continued…
is the "Z" in Zionist pronounced "ts" in your transliteration?
ReplyDeleteBTW google thinks the page is written in German and has offered to translate it
ReplyDelete