Er is der éinziger kloysnik in Soldatsken Kloys auf
Novgorod, auf’n deck vun der Vilner Jüdischer Gass.
Di Nikolayevski soldaten, die davner vun kloys, halten ihm
wie an eyven tov, wie a teuere sach.
As ich bin gekummen machen ihm a visit, hâben die gabayim vun schul gekuckt auf mir krum.
Séi hâben geméint, as ich
bein gekummen âbreden ihm vun séi, zunehmen ihm in an ander schul.
“Ihr sollt akorsht nishct âbreden unser alten” hât mir der gabay gedrâht mit’n finger auf’n nâs. “Ihr
wet sich vun uns nischt aus-zâhlen.” Der alter hât geschéichelt gut-mutig un
zufrieden un hât gesâgt dem gabay, as
men mäg ihm ân-schitten aphilu stub
mit gold, wet er vun séi nischt aweg.
Ich vun mein seit, hâb auch versichert dem gabay un dem shamas, as ich méin kholileh
(God forbid) kein schlechts nischt un well séi kéin avleh (wrong) nischt tuen. Dernâch hâben mir sich genummen, wie
alte bekannte, shmuessen (to
converse) zwischen sich, ich mit’n “neunziger”. Vun wâs mir hâben ângefangen –
gedenk ich nischt. Der alter hât lieb zu verbrengen mit schul menschen, ihm
macht nischt aus, wer dâs is. Derüber is bei ihm kéin kasheh (question) nischt geween: wer ich bin?...un wâs ich bin? Un
zu welchen zweck ich hâb mich gesetzt leben ihm un verbunden mit ihm a shmuess.
Geween is es nâch mayrev
(evening prayers). In schul sennen mehr nischt geblieben, wie ich un er, un der
shamas, un mein begleiter – der melamed vun talmud toyrah (the schoolteacher).
Ich hâb sich eingekuckt in mein alten. A breiter kop, a
breiter ponim (face) mit a breiten
nâs; bei der seit a barodevkeh; kléine, graue augen, wâs kucken auf der welt
gut-mutig un zufrieden. Auf die zetrückente lippen weist sich zeitenweis a
gut-härziger khitre-naïver schméicheleh. Er kuckt wie a mensch, wâs wéiss sein
wert wâs verlangt mischt kéin sakh
(quantity) vun menschen un vun der welt. Reden redt er mit a posuk (a passage from scriptures). Ofter
mit a toyrah-wort vun die “hõche
sachen”, vun kaboleh , vun nistar , vun nelm.
Die toyrah, sâgt
er, besteht vun drei “nun’en”: negaleh, nistar, un nelm. Negaleh – dâs wâs is offen, antpleckt; nistar – wâs is verborgen far a poshuter “bosar
ve-dom” (flesh-and-blood), âber offen far yekhidei segulah (select individuals), far aus-gekliebene, héilige
menschen. Negalah – dâs is misnagd’ische toyrah, toyrah she-bikhtav
(written law) – khumash, TaNa”Kh, un toyrah she-b’al’peh (oral law) – gemorah héisst dâs. Negalah is – “wâs auf’n lung, dâs auf’n zung”. Nistar dakegen, is – kabolah,
soydos (secrets): ich sâg dir eins un
du verstehest auf “dreizehn”….nistar
is khasidische toyrah. A misnagdischer kop könn dâs nischt masig sein (comprehend). (The misnagdim and the khasidim
represent the scholarly and the mystical traditions, respectively).
Nelm is
dâs, wâs is inganzen verhéihlen, verdeckt vun a prosten bosar-ve-dom’s seykhel
(power of reason). Nelm könn men
gârnischt masig sein, aphilu (even) a khasid auch nischt. Er mäg sein a feuer, a bren, vun dem rebbe’s
samme mekurevim (inner circle). Nelm is zu dem menschen’s weltel gâr
nischt schaykh (connected). Dâs
steckt inganzen õben – in die oylamos
ha-elyoynos (eternal worlds), un nur “er” alléin, der tzadik (the holy man), könn hâben dervun eppis be-khush – fühle eppis, zeitenweis durch a nitzutz (spark) un a remez
(hint), durch a funk, a wunk.
TO BE CONTINUED….
No comments:
Post a Comment