Monday, April 9, 2012

Rebbi Nachum



Wenn Ihr besucht Grodno un shmuesst (converse) mit Horodner Yidden wegen amâlige jâhren, amâlige Yidden, hört Ihr auf allemens lippen sehr oft dem nâmen “Rebbi Nachum”.
Rebbi Nachum is einer vun die schönste Yidden, wâs Grodno hât wenn es is vermâgt. Sein nâmen is arum-geringelt mit a krantz vun legenden nishct blõs in Grodno, wu Rebi Nachum hât gelebt un gewirkt, nor auch in ganz Lite.

Der jâhr, wenn ot die shuros (lines) sennen geschrieben, is der dreisigster jâhrzeit nâch Rebi Nachum’s tõdt. Dreisig jâhr! Dâs is mehr a menschen’s dor (generation)! Un doch is zu bewundern, wie dâs ândenken vun ot der seltener persönlichkeit lebt in die geister vun die Grodner Yidden. Nischt blõs alte Yidden gedenken ihm gut, nor aphilu (even) mittele menschen, wâs sennen bei Rebi Nachum’s leben noch kinder geween, hâben ihm derhalten asõ frisch in zikoren (memory), wie er wollt erst nechten gestârben.

Rebi Nachum is geween a mensch vun der masse, a Nesvizher kaumen-kehrer’s an éidem. Alléin is er geween dem gantzen leben a shamas (beadle) in a Grodner schul. Er is geween a baal-toyrah, âber kéin grõsser muphleg (expert) is er nischt geween: a kop hât er gehat a schwren, nor a grõsser masmid (diligent one) is er geween. A khutz seine shamoshos (in addition to his caretaking), flegt er sâgen alle tâg fünf shiyurim (lessons) far’n humon (the commoners) un far kloysnikeh: vun mishnayos – “Eyn Yaakov”, midrash, “Khayei Adam”, u.d.gl. nor dâs is nischt geween sein ikur-beschäftigung. Sein haupt-arbet hât sich ângefangen nâch mayrev (evening prayers) un hât sich geendigt éins-a-séiger bei nacht.

Ot die ganze zeit is er geween auf seine füess. Er is umgegangen über die akhsanios un die hotelen in visiten zu orkhim (travellers). Die visiten sennen geween nischt kéin umsüste. Rebi Nachum is geween a grõsser baal-hoytzah; er hât aus-gegeben drei-vier hundert rubel a woch. Sein “gesünd” is geween a grõsse – alle Grodner ârime-leut. Rebi Nachum hât gegeben allemen un auf alts – wâs nor an âriman hât nöetig gehat. Un nischt blõs ârime leit hât er gegeben. Er hât aus-geholfen gefallene balebatim, almunos, yessoymim (widows and orphans), kloysnikehs, ârime kalos (brides), un alle bedärftige. Rebi Nachum hât nischt blõs gegeben tzedokah (charity). Er is geween a tateh, a bruder vun die alle elende un gedrückte, mit wemen er hât gehat zu tuen. M’hât ihm nischt gedarft beten, nischt gedarft sâgen: wâs un wemen es fehlt, er hât schõn alléin gewusst. Er is bei itlichen vun seine kunden geween a ben-bayis (one of them).

Genummen hât Rebi Nachum nur vun orkhim. Stâdtige hât er nischt ângerührt. Stâdtige, hât er gesâgt, giben genug.

TO BE CONTINUED…

No comments:

Post a Comment