In hiklhes khabar
(the art of bribery) is geween, sâgt men, a grõsser spezialist der Mohilever podratschik Edelmann. Er flegt dem khabar nischt geben in hand arein. Ef
flegt nor âbreden dâs seinige var dem serorah
(lordship) un aweg-gehen. Âber wie der Yid is nor geween auf jener seit tür,
flegt der serorah zu gehen zum eck
tisch, wu der podratschik is gestannen un aufheben dort a breg tischtuch. Unter’n
tischtuch is tomid (always) gelegen a
päckel – was hât dem serorah’s hartz
stark gefréudt. As die matonah (gift)
is ângekummen laut’n address hât men schõn auf morgen gewusst in die krâmen.
Wârum die serorah’the flegt sich
schõn lâsen ahin un ânkaufen ganze päck, ot asõ flegt der Jüdischer khabar, dâs ruv (for the most part), ânkummen zurück in Yiddische händt.
Der khabar flegt
gegeben weren nischt blõs auf asa stéuger. Edelmann hât gut gewusst wâs es taug
far’n serorah nâch’n season nâch. Is
a stéuger geween winter, un dem serorah’s
futer is nischt geween ay-ay, flegt,
ânstâtt die mezumon (cash) unter’n
tischtuch, arein-geschickt weren dem tchinovnik
a teuerener futer mit a Babränem kolner, wâs kost schöene etliche hunderter.
Dâ\s is auch geween in die fallen wen mezumon
zu geben is nischt bequem, oder um-möglech. A stéuger, wen der Yid is
arein-gelâsen nischt weiter vun küch, oder vunder foder-kheder (ante-room), un zukummen zum tischtuch is geween um-möglich.
A futer is geween der höchster sort khabar,
wâs kéin serorah hât kegen dem nischt
gekönnt bei-stehen. Dâs is âber geween mit a grõssen serorah. A klenneren flegt men arein-schicken a zehn klafter holtz,
oder a hüttel zucker, wâs is geween die ângenummenste matonah bei der poretz’teh.
Ot der min (type
of) khabar is geween in gang in anheb un in mitten vun vorigen jâhr-hundert, un
is nischt araus in ganzen vun mode aphilu
(even) bis itzt. Nor gar amâliger khabar is geween poshuter (simpler) un naïver un, der ikar
(most importantly), hât gekost a sakh
(a good deal) billiger.
Asõ, a stéuger, is verschrieben in Mohilever pinkas (communal records), richtiger –
auf dem éinzigen blättel, wâs is geblieben vun dem Mohilever pinkas, wâs hât a date vun mehr wie
hundert jâhr zurück, asa kurzer baschluss vun kohol (community elders):
“Laten le-ha-dvoertzki
shel ha-gubernator shlishim kop. al tapuakhim”, dâs héisst, geben dem dvoretzki auf äppel….untergeschrieben
alle gabaiim.
No comments:
Post a Comment