Saturday, March 24, 2012

Dvoyrah, the Town Healer



In andere örter ruft men sie gewöhnlich: die m’eyver-yebuk-nitzeh (?) oder die Yiddene mit mayneh-loshon.  Dâs is éine fun die lebedige, wâs leben vun tõdte. In Mohliev ruft men sie die koholische rupherkeh (town healer). Die samme originelste vielleicht in ganzen tehum (Pale) is geween Dvoyrah, die Mohilever koholische rupherkeh. Mohilever Yidden  gedenken sie noch gut. Dâs is geween a Yiddene a demb. Ständig in a kitankeh, ângetân auf éin arbel, mit’n mayneh loshon oder m’eyver yibuk in éin hand, un der anderer a rõte schmutzige nâs-fatchaylkeh mit a pushkeh schmeck-taback, is sie geween auf’n beys-oylam (cemetery) a ganze balebusteh (house-mother.) Mit die meyssim (the dead) is sie geween paniy-brat. Hât gewusst jedern’s biographieh auf ausen-wenig. Un durch séin sennen ihr schõn auch geween klâr die biographiehs vun séiere lebedige keroyvim (relatives), bis a zehnten glied. Die meyssim-mansbil flegt sie “ihrtzen”. Var séi, überhaupt var die lomdim (scholars) un frumme Yidden hât sie gehat derekh-eretz (respect). Die meyssim-weiber âber flegt sie “dutzen” un, bikhlal (in general), sei behandelt ohn zeremoniehs. Gekummen a steuger a weibel – a bitter hartz zu der mamen auf’n keyver (grave): a kind is bei ihr krank. Dvoyrah’n darf men nischt derzählen wâs un wen: sie hât schõn gewusst, wâs is die khulas (illness) un wie asõ m’darf wirken auf die tõdte. Séi sollen mispolel sein (to pray). Sie flegt nehmen, asõ zu sâgen, die weiber – i die lebedige, i die tõdte – mit tkuphos (epochs?).

Früher vun alts flegt sie drei mâl ânklappen in der metzeyvah (gravestone), mit dem loshon (in these words): “Asne (?) steh auf! Hörst nischt? Dvoyrah is dâ. Ich sâg dir ân. As dein tochter Khashe is gekummen! Ihr võgeleh is krank. Hât in hälseleh…sollstu gleich gehen sum Reboynu-shel-Oylam (Lord of the World)…mameylitz sein (?)!” Derbei flegt sie aus-derzählen alle maylos (virtues) vun ihr éinikel-võgelen, un die tzuros vun ihr tochter Khashe un ihr héissen gehen, lemaan-hashem (for God’s sake) tekiph (quickly), nischt warten a minut.

NOTE: võgeleh is surely a Litvak hyper-correction for vöegeleh on the part of the writer.

TO BE CONTINUED…..

No comments:

Post a Comment